Γράφει ο Νίκος Γιαννόπουλος – Διατροφολόγος
Η διατροφή στην παιδική ηλικία έχει ιδιαίτερη σημασία καθώς σε αυτή την περίοδο έχουμε γρήγορους ρυθμούς ανάπτυξης, δημιουργούνται οι διατροφικές συνήθειες του μέλλοντος ενώ η σωστή ρύθμιση του βάρους προδιαγράφει και καλύτερη ρύθμιση του βάρους στο μέλλον. Εξίσου σημαντικός όμως είναι ο «προγραμματισμός» της υγείας μέσω της διατροφής για το μέλλον. Γνωρίζουμε πλέον ότι από την ενδομήτριο ακόμα ζωή έως την ολοκλήρωση της ανάπτυξης ερεθίσματα σε κρίσιμες περιόδους μπορεί να οδηγήσουν σε μόνιμες αλλαγές στη δομή και λειτουργία των οργάνων και συστημάτων του σώματος. Με διαφορετικά λόγια, χρόνια προβλήματα υγείας όπως ο διαβήτης, τα καρδιαγγειακά ή προβλήματα σχετιζόμενα με ορμόνες του φύλου ενδεχομένως έχουν τη ρίζα τους στη διατροφή σε πρώιμα στάδια της ζωής. Υπολογίζεται ότι στη Ευρώπη περίπου το 50% των θανάτων αποδίδονται σε καρδιαγγειακά νοσήματα και εγκεφαλικά επεισόδια και 20-25% σε καρκίνους ενώ μόνο στην παχυσαρκία αποδίδονται το 44% των περιστατικών διαβήτη, το 23% των περιστατικών ισχαιμίας του μυοκαρδίου και το 7-41% ορισμένων μορφών καρκίνου. Λαμβάνοντας υπ’ όψη αυτά καταλαβαίνει κανείς γιατί είναι ιδιαίτερα σημαντική η πρόληψη από νωρίς αυτών των προβλημάτων σε σύγκριση με τη θεραπεία τους όταν έχουν ήδη εμφανιστεί.
Σχετικά με το βάρος ενός παιδιού οι κυριότεροι παράγοντες που το καθορίζουν είναι το βάρος το γονιών, οι διατροφικές τους συνήθειες τις οποίες και μιμούνται τα παιδιά, η χαμηλή φυσική δραστηριότητα των παιδιών και η άποψη των γονιών για την εικόνα και τις συνήθεις των παιδιών καθώς πολλές φορές αυτή είναι εσφαλμένα θετική. Στις δυτικές χώρες είναι υπέρβαρα περίπου 1 στα 3 αγόρια και 1 στα 4 κορίτσια με αποτέλεσμα αυξημένη πιθανότητα παχυσαρκίας και των συνακόλουθων προβλημάτων υγείας στην ενήλικη ζωή και εν τέλει μειωμένο προσδόκιμο επιβίωσης.
Οι γενικές διατροφικές συστάσεις προς τα παιδιά δεν διαφέρουν από αυτές των ενηλίκων. Συνιστάται ποικιλία τροφίμων στη διατροφή με περιορισμό του αλατιού, του κορεσμένου (ζωικού) λίπους και των σακχάρων (γλυκών). Ακόμα είναι σημαντική η υιοθέτηση μιας ισορροπημένης διατροφής στα πλαίσια της πυραμίδας της μεσογειακής διατροφής όπου πιο συχνά καταναλώνονται αμυλούχες τροφές όπως ψωμί, δημητριακά, αμυλούχα λαχανικά (π.χ. ρύζι, πατάτες, «λαδερά»), καθημερινά καταναλώνονται φρούτα, λαχανικά και γαλακτοκομικά και περιστασιακά κόκκινο κρέας (π.χ. χοιρινό, μοσχάρι) και γλυκά.
Ακόμα συνιστάται να τηρούνται μερικές γενικότερες αρχές συμπεριφοράς σχετικά με το φαγητό. Το γεύματα πρέπει να είναι μικρά και συχνά μέσα στην ημέρα και να γίνονται πάντα στο τραπέζι και όχι μπροστά στην τηλεόραση ή τον ηλεκτρονικό υπολογιστή. Καλό είναι να τρώνε όλα τα μέλη της οικογένειας μαζί και μην είναι πολύ πεινασμένο ή κουρασμένο ένα παιδί αμέσως πριν το γεύμα. Οι μερίδες πρέπει να είναι αντίστοιχες με τις ενεργειακές ανάγκες του παιδιού και να μην υπάρχει πίεση να τελειώσει το φαγητό του. Μπορούμε να εμπιστευτούμε την όρεξη του παιδιού και ακόμα να επιλέγει το ίδιο τις μερίδες του. Στο τραπέζι πρέπει να υπάρχει ποικιλία τροφίμων και η σαλάτα καλό είναι να μπαίνει στο πιάτο του παιδιού ακόμα και αν αυτό δεν την καταναλώσει. Τρόφιμα που το παιδί απορρίπτει είναι καλό να παρουσιάζονται ξανά σε αυτό οπότε και μπορεί σταδιακά να τα εισάγει στη διατροφή του. Επίσης σημαντικό είναι οι γονείς να αφιερώνουμε χρόνο και ενέργεια στη διατροφή, όπως αρμόζει σε ένα σημαντικό θέμα υγείας και να καταφεύγουμε το δυνατόν λιγότερο σε έτοιμα φαγητά. Μπορούμε ακόμα να επιμορφώνουμε τα παιδιά σχετικά με τη διατροφική αξία των τροφίμων και να τους ζητάμε να βοηθούν στην παρασκευή των φαγητών και το στρώσιμο του τραπεζιού.
Στη δημιουργία διατροφικών προτιμήσεων ή απεχθειών μπορούν να παίξουν ρόλο τα χρώματα, οι γεύσεις ή οι συνδυασμοί των τροφίμων οπότε οι γονείς μπορούν να προσπαθούν να πειραματιστούν στο πως μαγειρεύουν τα τρόφιμα ή στο πως τα παρουσιάζουν αυτά στα παιδιά ώστε να είναι πιο ελκυστικά. Ακόμα δεν πρέπει τα τρόφιμα να χρησιμοποιούνται ως μέσο τιμωρίας ή επιβράβευσης και να μην υπάρχουν απαγορεύσεις σε τρόφιμα αλλά όλα να παρέχονται με μέτρο. Σχετικά με τη δημιουργία διατροφικών απεχθειών σε μικρές ηλικίες θεωρείται ότι συχνή αιτία είναι κάποια πιθανή άσχημη εμπειρία με το συγκεκριμένο τρόφιμο στο παρελθόν (π.χ. εμετός). Η εμπειρία αυτή εντυπώνεται έντονα στη μνήμη και ενδεχομένως το παιδί να αποβάλει για πάντα από τη διατροφή του αυτό το τρόφιμο. Συχνά όμως απέχθειες δημιουργούνται και ως αποτέλεσμα πίεσης ή “καλοπιάσματος” για την κατανάλωση ενός τρόφιμου, έντασης γύρω από το τραπέζι αλλά και γενικότερα οικογενειακά προβλήματα. Μια καταγραφή των τροφίμων που καταναλώνει ένα παιδί σε μια μέρα μπορεί να φανεί χρήσιμη καθώς αποτυπώνει τις διατροφικές συνήθειες και μπορεί φανερώσει τα ερεθίσματα που το ωθούν στο φαγητό. Μπορεί επίσης να βοηθήσει γονείς και διαιτολόγους να κατανοήσουν τα διατροφικά προβλήματα που αντιμετωπίζει το παιδί ώστε να εστιάσουν ακριβώς σε αυτά.
Η υιοθέτηση υγιών διατροφικών συμπεριφορών είναι ευθύνη όχι μόνο των παιδιών αλλά κυρίως των γονιών. Οι υγιείς συνήθειες πρέπει να ενθαρρύνονται ανεξάρτητα από το βάρος του παιδιού και να παρέχονται κίνητρα για αύξηση της δραστηριότητας και μείωση του χρόνου αδράνειας. Στην προσπάθεια αυτή μπορούν πάντα να βοηθούν οι επαγγελματίες της υγείας ξεκινώντας από τον παιδίατρο και αν χρειαστεί ο διαιτολόγος-διατροφολόγος, ο ενδοκρινολόγος ή ο ψυχολόγος για να πετύχουμε το καλύτερο δυνατό για το μέλλον των παιδιών μας.
enikos.gr
