Η Γέννηση του Χριστού, που πριν από λίγες μέρες γιορτάσαμε, αποτελεί την ανατολή του Ηλίου της δικαιοσύνης και σημαίνει την απαρχή υπαρξιακού και σωστικού διαλόγου του Θεού με τον άνθρωπο που θέλει να ξεφύγει από το σκοτάδι του μίσους και της καταστροφής και να αντικρύσει το φως της θείας αγάπης.
Μετά τη λυτρωτική αυτή ενέργεια του Θεού μέσα στην ιστορία του ανθρωπίνου γένους προβάλλει ασφαλώς κάποιο χρέος για τον άνθρωπο. Ποιο είναι το χρέος αυτό, μας το διακηρύττει ο Χριστός στα πρώτα λόγια που πρόφερε όταν άρχισε το λυτρωτικό έργο του ανάμεσα στους ανθρώπους και που το συνοψίζει ο ευαγγελιστής Ματθαίος στην ακόλουθη φράση της σημερινής ευαγγελικής περικοπής: «Μετανοείτε, ήγγικε γαρ η βασιλεία των ουρανών».
Τι είναι όμως η μετάνοια έτσι όπως την διακηρύττει ο Χριστός; Είναι απλώς η αλλαγή σκέψεων, ή η αλλαγή τρόπου ζωής; Είναι ο αυτοέλεγχος και η αυτοκριτική, όπως τη σύστησαν πολλοί αρχαίοι φιλόσοφοι; Η μετάνοια για τον Χριστό είναι κάτι πολύ περισσότερο από όλα αυτά. Ο φόβος του θανάτου δημιούργησε μέσα στον άνθρωπο την επιθυμία για διασφάλιση του εγώ του, τη δίψα για ζωή και για επιτυχία. Όλα αυτά ευνόησαν τον ανθρωποκεντρισμό του προχριστιανικού κόσμου. Η μετάνοια σημαίνει απάρνηση του εγώ με όλους τους μηχανισμούς που δημιούργησε για να κρατηθεί στη ζωή και να αποφύγει τη σκέψη του θανάτου, σημαίνει επιστροφή στο Θεό.
Η αυτοκριτική είναι το πρώτο σκαλοπάτι, στόχος τελικός η επιστροφή στο Θεό και στην εναρμόνιση της ζωής μας με το θείο θέλημά Του, έτσι όπως μας αποκαλύφθηκε μέσα στην ιστορία δια του Ιησού Χριστού. Αποτέλεσμα, η αλλαγή του τρόπου ζωής, η αλλαγή πορείας που θα έχει κατεύθυνση και κέντρο όχι το εγώ, αλλά τον Θεό.
Στο πρώτο κήρυγμα του Χριστού η ανάγκη της μετανοίας προσδιορίζεται και από κάποια άλλη πραγματικότητα: από το γεγονός ότι «ήγγικεν η βασιλεία του Θεού». Οι άνθρωποι προτρέπονται και καλούνται να μετανοήσουν, όχι για να έλθει η βασιλεία του Θεού, αλλά γιατί ήδη ήλθε. Έτσι, η μετάνοια παρουσιάζεται εδώ σαν η απάντηση του ανθρώπου στη λύτρωση που του προσφέρει ο Θεός.
Η βασιλεία του Θεού δεν προσδιορίζεται χρονικά η τοπικά, είναι μια νέα δυνατότητα για τον άνθρωπο, ένας νέος τρόπος ζωής που κυριαρχείται όχι από το μίσος αλλά από την αγάπη, όχι από την επικράτηση του εγώ αλλά από τη νέκρωση του, όχι από τον φόβο του θανάτου αλλά από την ελπίδα της αναστάσεως.
