Πέθανε σαν σήμερα, στις 23 Δεκεμβρίου 2013. Αλλά το όνομά του ζει και θα ζει μάλλον για πολλά χρόνια ακόμη, μέσα από την εφεύρεσή του.
Αν διαβάσει κανείς τις νεκρολογίες που δημοσιεύθηκαν στα διεθνή μέσα πριν από 11 χρόνια για τον Μιχαήλ Καλάσνικοφ, θα διαπιστώσεις πως ήταν μία μάλλον αντιφατική προσωπικότητα. Και οι πληροφορίες που υπήρχαν για αυτόν σε μεγάλο βαθμό αντικρουόμενες.
Το αμερικανικό πρακτορείο ειδήσεων Associated Press έγραφε λοιπόν ότι ο εφευρέτης του αυτόματου όπλου AK-47 «προφανώς δεν έχανε τον ύπνο του για την τεράστια καταστροφή που προκάλεσε η εφεύρεσή του». Το Reuters ωστόσο ανέφερε ότι ο Καλάσνικοφ καταδίκαζε και αντιτίθετο στην «εγκληματική χρήση των όπλων του». Θεωρούσε ότι πρέπει να βρίσκονται μόνο στα χέρια του στρατού και να χρησιμοποιούνται στον πόλεμο. Το BBC ισχυρίζεται ότι προς το τέλος της ζωής του, ο Ρώσος μηχανικός στρατού φοβόταν ότι «ήταν υπεύθυνος για τους θανάτους που προκάλεσε το Avtomat Kalashnikova του 1947 (εξ ου και AK-47), ενώ το AFP υποστήριζε ότι είχε πια βρει γαλήνη στα 90 του και πέθανε ως «ευτυχισμένος άνθρωπος».
Οι έντονες αυτές διαφορές στον τρόπο που παρουσιάστηκε μετά τον θάνατό του, όπως παρατηρεί το The Engineer, ίσως να οφείλονται και στο γεγονός ότι η στάση του Καλάσνικοφ απέναντι στη δημιουργία του άλλαζε συνεχώς. Το όπλο του έγινε το πιο ευρέως χρησιμοποιούμενο στον πλανήτη και το όνομά του συνώνυμο της φονικής αποτελεσματικότητας.
Το AK – 47 ήταν το όπλο που σκότωσε περισσότερους ανθρώπους από όλα τα όπλα μαζικής καταστροφής μαζί. Και ο Μιχαήλ Καλάσνικοφ ήταν ο άνθρωπος που έφερε 100 εκατομμύρια όπλα – ένα για κάθε 77 κατοίκους – στον κόσμο. Με το βάρος τέτοιων στοιχείων στους ώμους του, δεν προκαλεί έκπληξη ότι αμφιταλαντευόταν μεταξύ υπερηφάνειας και θλίψης. Πάντως δεν έβγαλε παρά ελάχιστα χρήματα από αυτό. Και κάποτε είχε δηλώσει: «θα προτιμούσα να είχε εφεύρει«μια μηχανή που θα βοηθούσε τους αγρότες στο έργο τους, για παράδειγμα μια χλοοκοπτική μηχανή».
Κόντρα στις αντιξοότητες
Ο Μιχαήλ Τιμοφέγεβιτς Καλάσνικοφ γεννήθηκε στο απομακρυσμένο χωριό Κουριά, βαθιά στη ρωσική στέπα. Η ημερομηνία γέννησής του – 10 Νοεμβρίου 1919 – ήταν μόλις μία ημέρα πριν από την πρώτη επέτειο της υπογραφής της Ανακωχής που σηματοδότησε το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και σχεδόν ακριβώς στο μέσο της Ρωσικής Επανάστασης που θα οδηγούσε στη δημιουργία της Σοβιετικής Ένωσης.
Γεννημένος σε αγροτική οικογένεια, ο Μιχαήλ ήταν το δέκατο έβδομο παιδί του Τιμοφέι και της Αλεξάνδρας Καλάσνικοφ, οι οποίοι θεωρούνταν κουλάκοι – εργάτες που κατείχαν λίγη περιουσία και ήταν «διστακτικοί» σύμμαχοι της Επανάστασης. Το ταπεινό τους υπόβαθρο αντικατοπτρίζεται στο κοινό ρωσικό επώνυμο τους, που σημαίνει «φούρναρης».
Σύμφωνα με τον ιστορικό Αλεξάντερ Μπουτ, ο νεαρός Μιχαήλ πέτυχε στη ζωή «παρά τις αντιξοότητες». Το 1930, με τη Σοβιετική Ένωση υπό τον έλεγχο του Ιωσήφ Στάλιν, «οι Καλάσνικοφ, μαζί με εκατομμύρια άλλους, εκτοπίστηκαν στη Σιβηρία. Τα περισσότερα από τα αδέλφια του Μιχαήλ δεν επεβίωσαν από το ταξίδι, και ο πατέρας του πέθανε λίγο αργότερα».
Ο Καλάσνικοφ κατάφερε να ολοκληρώσει μόνο επτά χρόνια εκπαίδευσης πριν στραφεί στη γεωργία, οδηγώντας τρακτέρ για να ζήσει. Το 1938 κατατάχθηκε στον Κόκκινο Στρατό και έγινε οδηγός και μηχανικός τανκ. Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν το τανκ του πυρπολήθηκε και τραυματίστηκε στον ώμο, ο Καλάσνικοφ άρχισε να σχεδιάζει ένα όπλο που θα ήταν αντάξιο του εχθρού.
Το AK -47 σε μαζική παραγωγή
Το AK-47 τέθηκε σε παραγωγή το 1949 και έγινε το επιθετικό τουφέκι του Σοβιετικού Στρατού. Αργότερα υιοθετήθηκε από άλλα έθνη του Συμφώνου της Βαρσοβίας και σύντομα εξαπλώθηκε σε όλο τον κόσμο, αποτελώντας σύμβολο της επανάστασης σε μακρινά μέρη όπως το Βιετνάμ, το Αφγανιστάν, η Κολομβία και η Μοζαμβίκη, της οποίας η σημαία το απεικονίζει εμφανώς.
Κατά τη διάρκεια της μακράς ζωής του, ο Καλάσνικοφ συνέχισε να βελτιώνει το κλασικό του σχέδιο. Το 1959 ξεκίνησε η παραγωγή του AKM, το οποίο αντικατέστησε το σκαλιστό περίβλημα του AK-47 με ένα κατασκευασμένο από ανάγλυφο μέταλλο, κάνοντάς το ελαφρύτερο και φθηνότερο στην παραγωγή. Ανέπτυξε επίσης το πολυβόλο PK με γεμιστήρα. Τροποποιημένα AK-47 εξακολουθούν να παράγονται σε πολλές χώρες παγκοσμίως.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η σημαία της Μοζαμβίκης περιλαμβάνει ένα AK-47 με προσαρτημένη ξιφολόγχη, το οποίο συμβολίζει την άμυνα και την επαγρύπνηση.
Γιατί το AK-47 έγινε τόσο δημοφιλές
Είναι σχετικά φθηνό στην παραγωγή, κοντό και ελαφρύ για μεταφορά, και εύκολο στη χρήση, με μικρή ανάκρουση. Επίσης, έχει θρυλική αξιοπιστία σε σκληρές συνθήκες. Αντέχει από την υγρασία στα τροπικά δάση έως τις αμμοθύελλες της Μέσης Ανατολής, το ακραίο κρύο όσο και τις υψηλές θερμοκρασίες.
Απαιτεί σχετικά μικρή συντήρηση, χάρη στο μεγάλο αέριο έμβολο και τις ευρύχωρες αποστάσεις μεταξύ των κινούμενων μερών του, που βοηθούν στην αποφυγή εμπλοκών.
Ο Καλάσνικοφ περηφανευόταν για την ανωτερότητα του όπλου του σε σχέση με το αμερικανικό τουφέκι M-16. «Κατά τη διάρκεια του Πολέμου του Βιετνάμ», είπε σε μια συνέντευξη το 2007, «οι Αμερικανοί στρατιώτες πετούσαν τα M-16 τους για να πάρουν AK-47 και τις σφαίρες από τους νεκρούς Βιετναμέζους στρατιώτες. Και ακούω ότι οι Αμερικανοί στρατιώτες στο Ιράκ το χρησιμοποιούν αρκετά συχνά».
Το πιο διαδεδομένο πυροβόλο όπλο στον κόσμο έγινε επίσης σήμα – κατατεθέν για εγκληματικές και τρομοκρατικές οργανώσεις. Οι τρομοκράτες που εισέβαλαν στο Ολυμπιακό Χωριό στο Μόναχο το 1972 ήταν οπλισμένοι με Καλάσνικοφ, ενώ εκτελεστές στις ΗΠΑ έχουν χρησιμοποιήσει ημι-αυτόματες εκδοχές του όπλου σε δολοφονίες δεκάδες φορές.
Ο αμερικανικός στρατός έχει λειτουργήσει ως «διανομέας» του όπλου σε συγκρούσεις στο Αφγανιστάν και το Ιράκ. Με διάρκεια ζωής από 20 έως 40 χρόνια, τα AK μετακινούνται και επαναχρησιμοποιούνται εύκολα.
Σήμερα, η τιμή του κυμαίνεται σε μερικές εκατοντάδες δολάρια, αλλά μπορεί κανείς να αγοράσει AK -47 ακόμη και έναντι 50 δολαρίων.
