της Ουρανίας Πανταζίδου
Τον Ιανουάριο του 1878, κατά τη διάρκεια του Ρωσοτουρκικού πολέμου (1877-1878) οι Ρώσοι είχαν καταλάβει και το Δεδέαγατς (Αλεξανδρούπολη) που ήταν τότε μια αναδυόμενη και πολλά υποσχόμενη πόλη, καθώς βρισκόταν σε κομβικό σημείο και διέθετε δυο σημαντικότατα αγαθά, που θα βοηθούσαν μελλοντικά στην ανάπτυξή της. Σιδηροδρομική γραμμή και μικρό λιμάνι με πρόσβαση στο Αιγαίο.
Το παρόν είναι ένα μικρό αφιέρωμα στη νεοσύστατη πόλη του Δεδέαγατς έως την κατάληψή της από τους Ρώσους, τον Ιανουάριο του 1878. Σκέφθηκα να χρησιμοποιήσω, κατά κύριο λόγο εφημερίδες της Σύρου, καθώς η Ερμούπολη την περίοδο εκείνη διατηρούσε ακόμη την αίγλη της ως ναυτιλιακό, βιομηχανικό και εμπορικό κέντρο. Επιπλέον το νησί της Σύρου ήταν συνδεδεμένο με την Φραγκοκρατία και είχε σημαντική Καθολική κοινότητα. Έτσι καθώς Γαλλική εταιρεία είχε αναλάβει την κατασκευή του Οθωμανικού σιδηρόδρομου, προσδοκούσα ότι θα έβρισκα κάποιες πληροφορίες που θ΄ αφορούσαν το Δεδέαγατς. Βέβαια στο αφιέρωμα αυτό δεν θ΄ αρκεστώ μόνο στον τύπο της Ερμούπολης, καθώς θα επικαλεστώ και άλλες πηγές…
Ξεκινώντας την αναζήτησή μου την περίοδο 1860 – 1870 θα βρω στην εφημερίδα “ΕΡΜΟΥΠΟΛΙΣ” να γίνεται αναφορά στον εκπρόσωπο της ακτοπλοϊκής εταιρείας στο Πόρτο Λάγος, στη γειτονική Γιμουρτζίνα, όπως αναγράφει την Γκιουμουλτζίνα (Κομοτηνή) η εφημερίδα, η οποία έκανε εξαγωγές σίκαλης και χλωρών κουκουλιών. Ακόμη και για τη μεγάλη πυρκαγιά που κατέκαψε όλη την αγορά της μικρής τότε τουρκικής πόλης, γράφει η εφημερίδα.
Επίσης στις εμπορικές της στήλες θα βρω να αναγράφεται η μεταφορά σίτου από το λιμάνι της Αίνου καθώς και τα ονομαστά κασκαβάλια (κασέρια), τα οποία αναφέρει σε διήγημά του και ο Παπαδιαμάντης. (www.alexpolisonline.com/2018/06/blog-post_82.html).
Η εφημερίδα αναφέρει και τη μεγάλη πυρκαγιά που είχε ξεσπάσει στην Αίνο στις 12 Μαρτίου 1867, η οποία είχε καταστρέψει μεγάλο μέρος της πόλης. Εξαιτίας των σφοδρών ανέμων η φωτιά είχε πάρει μεγάλη έκταση και είχε καταστρέψει 200 σπίτια, 50 εργαστήρια, 4 εκκλησίες, το τελωνείο, το υγειονομείο κ.α.
Για το Δεδέαγατς έως τότε δε βρήκα να γίνεται καμία αναφορά.
Η πρόταση για την κατασκευή σιδηροδρόμου από Αυλώνα έως Αδριανούπολη
Όπως γράφει η εφημερίδα “ΕΡΜΟΥΠΟΛΙΣ” στις 20 Μαρτίου 1865, πριν από καιρό μια Γαλλική εταιρεία είχε υποβάλει πρόταση στο Υπουργείο Δημοσίων Έργων της Τουρκίας για την κατασκευή σιδηροδρόμου από τον Αυλώνα έως την Αδριανούπολη, με διακλαδώσεις στην Αίνο και στη Βάρνα.
Η πρόταση της διασύνδεσης της Αδριατικής με τη Μεσόγειο και τον Εύξεινο Πόντο δια της Ρωμυλίας θα ωφελούσε τις περιοχές αυτές με την ανάπτυξη του εμπορίου. Η υλοποίηση της πρότασης αντιμετώπισε διάφορα προβλήματα, κυρίως λόγω του μεγάλου κόστους.
Η ίδια εφημερίδα γράφει ότι στα φιλόδοξα σχέδια της Γαλλικής εταιρείας ήταν και η σύνδεση της Κωνσταντινούπολης με τις Βαλκανικές χώρες έως την Αυστρία. Το Νοέμβριο του 1865 η Γαλλία θα στείλει στην Κωνσταντινούπολη ομάδα Γάλλων μηχανικών για να εξετάσουν τη διαδρομή που θα χαράσσονταν η γραμμή, η οποία θα συνέδεε την Κωνσταντινούπολη με την Αδριανούπολη. Ταυτόχρονα τρεις μηχανικοί της Οθωμανικής Κυβέρνησης είχαν σταλεί στην Αδριανούπολη για τον ίδιο σκοπό.
Τα εγκαίνια της σιδηροδρομικής γραμμής Κωνσταντινούπολης – Αδριανούπολης θα πραγματοποιηθούν πανηγυρικά στις 17 Ιουνίου 1873.
 |
| Ο σιδηροδρομικός σταθμός στην Αδριανούπολη www.levantineheritage.com |
Στις 21 Σεπτεμβρίου 1867, πάντα στην εφημερίδα “ΕΡΜΟΥΠΟΛΙΣ” θα βρω δημοσιευμένη την είδηση ότι η Τουρκική κυβέρνηση παραχώρησε σε αγγλογαλλικοβελγική εταιρεία την κατασκευή σιδηροδρόμων από Κωνσταντινουπόλεως σε Αδριανούπολη και Βελιγράδι, από Αίνο σε Σκόπια και από Σκόπια σε Βάρνα με διακλαδώσεις από Θεσσαλονίκη στην πόλη Νις της Σερβίας.
Επίσης τον Ιανουάριο του 1868 γίνεται αναφορά από την εφημερίδα στον περιβόητο Ψαριανό πειρατή Παγώνη, ο οποίος προξενούσε μεγάλες καταστροφές στα λιμάνια της Ίμβρου, της Τενέδου, της Σαμοθράκης, της Αίνου και του Αγίου Όρους. Φαίνεται πως το Δεδέαγατς δεν απασχολούσε ακόμη τον τύπο της εποχής.
Τον Απρίλιο του 1871 η εφημερίδα “ΒΥΖΑΝΤΙΣ” της Κωνσταντινούπολης αναδημοσιεύει από την εφημερίδα “Ανατολικός Κήρυξ” ότι οι εργασίες στις σιδηροδρομικές γραμμές της Ρωμυλίας και Δεδεάτς προχωρούν με εντατικούς ρυθμούς. (Στις 4 Ιουνίου 1870 είχε αποφασιστεί ο τερματικός σταθμός στο Αιγαίο να είναι το Δεδέαγατς αντί η Αίνος).
Ανάλογη δημοσίευση έχει και η εφημερίδα “ΕΡΜΟΥΠΟΛΙΣ” στις 29 Μαΐου 1871, η οποία γράφει ότι στην Ευρωπαϊκή Τουρκία οι εργασίες για την κατασκευή του σιδηρόδρομου τρέχουν με μέγιστους ρυθμούς.
Ένα χρόνο μετά, στις 11 Μαρτίου 1872 η ίδια εφημερίδα γράφει: «Και εν Αίνω υπό νέων ευγενών αισθημάτων παρίστανται δράματα χάριν της υποστηρίξεως των εκπαιδευτηρίων της πόλεως εκείνης».
Ίσως οι κάτοικοι της Αίνου άρχισαν να βλέπουν τον προδιαγεγραμμένο μαρασμό της πόλης τους. Πρόξενος της Ελλάδας στην Αίνο την περίοδο εκείνη ήταν ο Καραγιαννόπουλος, διορισθείς τον Ιούνιο του 1871.
Λειτουργία του σιδηροδρομικού σταθμού Δεδέαγατς
Λίγους μήνες αργότερα, το Σάββατο 24 Αυγούστου 1872 η εφημερίδα “Ανατολικός ΑΣΤΗΡ” της Κωνσταντινούπολης γράφει: «Η υπηρεσία των από Δεδέαγατς εις Αδριανούπολιν και εκείθεν εις Αμερλύ σιδηροδρομικών γραμμών ήρξατο από της παρελθούσης ήδη Παρασκευής».
Η παραπάνω είδηση της εφημερίδας επιβεβαιώνεται και από το Rumeli (Şark) Demiryolları (1870-1888), το οποίο αναφέρει ως ημερομηνία έναρξης λειτουργίας της σιδηροδρομικής γραμμής Δεδέαγατς – Αδριανούπολης την 19η Αυγούστου 1872. (wowturkey.com/forum/viewtopic.php?t=157966).
 |
| Ο σιδηροδρομικός σταθμός του Δεδέαγατς (Φωτογραφία Θ. Ορδουμποζάνη) www.ordteo.gr |
Το επόμενο διάστημα τα βαγόνια θα διασχίζουν τις ράγες, μεταφέροντας ανθρώπους και εμπορεύματα. Στις 16 Δεκεμβρίου 1872 η εφημερίδα “ΕΡΜΟΥΠΟΛΙΣ” γράφει ότι μια ατμάμαξα από την Αδριανούπολη η οποία έσυρε 50 άμαξες, με κατεύθυνση το Δεδέαγατς για να φορτώσει σιδερένιες βέργες και άλλα υλικά για τη γραμμή που θα συνέδεε την Αδριανούπολη με τη Φιλιππούπολη θα εκτροχιαστεί κοντά στο σταθμό Βεδεγλύ (Bidigli = Τυχερό), τη στιγμή που διερχόταν από μικρή γέφυρα. Έξι άμαξες θα καταστραφούν ενώ πολλές θα υποστούν σημαντικές ζημιές. Κανένας από τους επιβαίνοντες δεν είχε τραυματιστεί.
Η νέα γραμμή από Αδριανούπολη σε Φιλιππούπολη θα παραδοθεί προς χρήση στο κοινό στις 12 Απριλίου 1873.
Το λιμάνι του Δεδέαγατς
Παρόλο που η σιδηροδρομική γραμμή η οποία συνέδεε την Αδριανούπολη με το Δεδέαγατς ξεκίνησε να λειτουργεί τον Αύγουστο του 1872, φαίνεται ότι το λιμάνι του Δεδέαγατς δεν ήταν ακόμη έτοιμο. Έτσι τις ακτοπλοϊκές μεταφορές θα εξακολουθούν να εξυπηρετούν τα λιμάνια της Αίνου και της Μάκρης, όπως φαίνεται και από τους κατάπλους των πλοίων στο λιμάνι του Πειραιά και της Ερμούπολης.
 |
| www.gnomionline.gr |
Έως το Μάιο του 1874 η Μάκρη ήταν η έδρα Διοίκησης. Τότε θα πραγματοποιηθεί η μεταφορά της έδρας στο Δεδέαγατς «ένεκα της σπουδαιότητος ην οσημέραι λαμβάνει ο λιμήν ούτος προς όν καταλήγει ως γνωστόν και ο εξ Αδριανουπόλεως εις το Αιγαίον σιδηροδρομικός κλάδος». (Παντελής Αθανασιάδης – https://sitalkisking.blogspot.com).
Το πρώτο πλοίο από το Δεδέαγατς που θα καταπλεύσει στο λιμάνι του Πειραιά φορτωμένο με σιτάρι, ήταν η βομβάρδα “Ευαγγελίστρια” Οθωμανικής σημαίας με πλοίαρχο τον Μιχ. Γρακαλή. (Εμπορική κίνηση πλοίων 13/6/1874, εφημερίδα “ΠΟΣΕΙΔΩΝ” Πειραιά). Επίσης η ίδια εφημερίδα σημειώνει τον απόπλου του ίδιου πλοίου (κενό φορτίου) για Δεδέαγατς στις 6 Ιουλίου 1874.
Το Νοέμβριο του 1874 η εφημερίδα “ΕΡΜΟΥΠΟΛΙΣ” θα γράψει ότι στο Δεδέαγατς ναυάγησε μια οθωμανική βομβάρδα (πλοίο που φέρει και κανόνια) ενώ στις 31 Δεκεμβρίου 1874 σημειώνει ότι το προσωρινό μικρό λιμάνι είχε πάθει ζημιές από τους σφοδρούς νότιους ανέμους.
Τον Ιούνιο του 1875, δυόμιση χρόνια πριν την κατάληψη της πόλης από τους Ρώσους, η εφημερίδα “ΕΡΜΗΣ” της Θεσσαλονίκης θα γράψει: «…Επί τέλους η σκάλα της Δεδεαγάτσης σχετικώς προς άλλας παρέχει μεγάλας ευκολίας εις την φόρτωσιν μετά την κατασκευήν το προσωρινού λιμένος, όπου τα πλοία δύνανται να εύρωσι καταφυγήν και μετά την οικοδομήν των σημαντήρων τους οποίους η καλλιεργική εταιρεία κατασκεύασεν εν τω όρμω. Αι οκτώ αποθήκαι της εταιρείας δύνανται να περιλάβωσι μεγάλην ποσότητα σίτου, περισσότερα των χιλίων φορτίων των βαγονίων, και είναι τοποθετημένα τοιουτοτρόπως, ώστε ο μεν σιδηρόδρομος να τοποθετείται κατά μήκος της μιας πλευράς, εξ ής οι σάκοι να μεταφέρονται εις το δεύτερον πάτωμα των αποθηκών, εν ω συγχρόνως από της ετέρας πλευράς η οποία βλέπει προς τον λιμένα, τα δημητριακά να φορτώνονται εις τας μαγούνας και λέμβους».
 |
| www.gnomionline.gr |
Το Δεδέαγατς κατά τη διάρκεια του Ρωσοτουρκικού Πολέμου (1877-1878)
Με την κήρυξη του Ρωσοτουρκικού πολέμου το Δεδέαγατς θα δεχτεί χιλιάδες, κυρίως μουσουλμάνους πρόσφυγες. Πριν ακόμη οι Ρώσοι καταλάβουν την πόλη είχαν συγκεντρωθεί περίπου δέκα χιλιάδες μουσουλμάνοι από τη Θράκη, τη Βουλγαρία και άλλες Βαλκανικές χώρες. Από αυτούς περίπου 6.000 θα μεταφερθούν με δυο αυστριακά πλοία στη Σμύρνη. Επίσης μεγάλος αριθμός ακόμη μουσουλμάνων, μεταξύ των οποίων και 800 Εβραίοι περίμεναν τη δική τους μεταφορά.
Εντωμεταξύ ο Ρώσικος στρατός θα εισβάλει στις Θρακικές πόλεις Ουζούν Κιοπρού, Κεσάνη, Σαράντα Εκκλησιές. Από τις Σαράντα Εκκλησιές θα σταλεί μια φάλαγγα με ιππικό και πυροβολικό για να διακόψει κάθε σιδηροδρομική συγκοινωνία μεταξύ Κωνσταντινουπόλεως – Δεδέαγατς.
Στις 8/20 Ιανουαρίου 1878 σειρά είχε η Αδριανούπολη ενώ τον επόμενο μήνα ο Ρώσικος στρατός θα εισβάλει στον Άγιο Στέφανο. Πλέον τα ρώσικα στρατεύματα βρίσκονταν σε απόσταση αναπνοής από την Κωνσταντινούπολη.
Και ενώ Ρώσοι και Τούρκοι βρίσκονταν σε διαπραγματεύσεις για την ειρήνη, τα Ρωσικά στρατεύματα συνέχιζαν την προέλασή τους. Τηλεγράφημα από την Κωνσταντινούπολη στις 19/1/1878 ανακοινώνει ότι Ρώσοι φθάνουν στο Δεδέαγατς, ενώ έχουν προχωρήσει και στη διακοπή της τηλεγραφικής γραμμής μεταξύ Καλλίπολης και Φερτζίκ (Φέρες).
Μια μικρή καθυστέρηση στην προέλαση των Ρώσων προς το Δεδέαγατς θα επιτρέψει τον κατάπλου στο λιμάνι πλοίου με Κιρκάσιους πρόσφυγες. Οι Κιρκάσιοι όπως γράφουν και οι εφημερίδες της εποχής δημιουργούσαν πολλά προβλήματα όπου εγκαταστάθηκαν. Στην περιοχή του Δεδέαγατς, μόνο το Φεβρουάριο του 1878 περιήλθαν στην κατοχή των Ρώσων 4.000 άμαξες γεμάτες με κλοπιμαία, λεία Κιρκασίων.
Κατά την παραμονή τους οι Ρώσοι στο Δεδέαγατς θα διορίσουν ως Διοικητή του Συμβουλίου της Κοινότητας τον Αινίτη (κατ΄ άλλους Συριανό) έμπορο Ιωάννη Φιμερέλη*.
Ληστεία εν Θράκη – Ο Βούλγαρος ληστής Πέτκο
Την περίοδο εκείνη στο Δεδέαγατς δρούσε ο διαβόητος Βούλγαρος ληστής Πέτκο με τους 250 Βούλγαρους άνδρες του. Η εφημερίδα “ΕΡΜΗΣ” της Σύρου στις 3/7/1878 γράφει ότι οι Ρώσοι τον είχαν αμνηστεύσει και του είχαν αναθέσει καθήκοντα χωροφύλακα στην περιοχή.
 |
| Ο Πέτκο την εποχή της δράσης του (Φωτογραφία: Παντελής Αθανασιάδης) |
Επίσης στις 31/8/1878 η ίδια εφημερίδα δημοσιεύει το παρακάτω συμβάν:
Δυο Βλάχοι την προηγούμενη ημέρα βρίσκονταν σ΄ ένα καφενείο της πόλης. Σε λίγο εμφανίστηκαν ο Πέτκο με τη συμμορία του και απαίτησαν από τους δυο Βλάχους να πιουν ρακί μαζί τους. Οταν αυτοί αρνήθηκαν οι ληστές τους έπιασαν και προσπάθησαν να τους ποτίσουν με το ζόρι. Οι δυο Βλάχοι κατάφεραν να τους ξεφύγουν και βγήκαν τρέχοντας από το καφενείο. Ομως οι ληστές τους πρόλαβαν και τον μεν ένα τον διαπέρασαν με το ξίφος, ενώ πυροβόλησαν και σκότωσαν τον δεύτερο. Το κακούργημα επιβεβαιώθηκε και από εκθέσεις των ξένων Προξένων. Οι κάτοικοι παραπονέθηκαν στο Ρώσο πολιτικό διοικητή για την ατιμωρησία τους. Στην περιοχή δρούσε και ο Ελληνας ληστής Αγγελής με τη δική του συμμορία.
Η ίδια εφημερίδα στις 22 Σεπτεμβρίου 1878 δημοσιεύει την είδηση της αποχώρησης των Ρώσων από τα περίχωρα του Αγίου Στεφάνου και την κατάληψή τους από τρεις Οθωμανικές Ταξιαρχίες. Η νέα οροθετική γραμμή θα ξεκινούσε από το Δεδέαγατς και θα κατέληγε στον Πύργο. Το Δεδέαγατς θα περάσει και πάλι υπό την κατοχή των Οθωμανών.
Τέλος, στις 11 Δεκεμβρίου 1878 δημοσιεύει την είδηση ότι πρόσφυγες κυρίως μουσουλμάνοι υπέστησαν σφαγές από τους Βούλγαρους, καθόλη τη διακλάδωση της σιδηροδρομικής γραμμής Δεδέαγατς – Φέρες – Μπιντιγκλί (Τυχερό) – Σουφλί – Διδυμότειχο.
Λίγα λόγια για το Ρωσοτουρκικό πόλεμο (1877-1878)
Ήταν Ιανουάριος του 1877 όταν στην Κωνσταντινούπολη θα πραγματοποιηθεί διάσκεψη την οποία προκάλεσε η Ρωσία με την παρουσία και των Μεγάλων Δυνάμεων. Σκοπός ήταν η βελτίωση της κατάστασης του πληθυσμού των επαναστατημένων επαρχιών της Βοσνίας, Ερζεγοβίνης και Βουλγαρίας. Στην πραγματικότητα η τακτική αυτή δεν εξυπηρετούσε παρά τα συμφέροντα της Ρωσίας, η οποία απέβλεπε, ακόμη από την εποχή του τσάρου Μ. Πέτρου τη διέξοδο της στη θάλασσα της Μεσογείου, μέσα από τα Στενά των Δαρδανελίων και στην εκδίωξη των Τούρκων από τα ευρωπαϊκά εδάφη. Η άρνηση των Οθωμανών στις απαιτήσεις της Ρωσίας θα οδηγήσει σε πόλεμο αυτής με την Τουρκία τον Απρίλιο του 1877.
Ο πόλεμος θα ξεκινήσει με την εισβολή των Ρώσων στο Βατούμ, ενώ σκληρές μάχες διεξάγονταν στο Αρδαχάν, Καρς, Βαγιαζίτ. Στην Ευρώπη ο πόλεμος θα ξεκινήσει από τα παράλια του Δούναβη και θα φθάσει έως και τη Βουλγαρία αλλά και την Αδριανούπολη κ.α.
Η βαριά ήττα που υπέστη η Οθωμανική αυτοκρατορία είχε ως αποτέλεσμα την ταπεινωτική γι΄ αυτούς υπογραφή της Συνθήκης του Αγίου Στεφάνου στις 3 Μαρτίου 1878, η οποία προέβλεπε τη δημιουργία της Μεγάλης Βουλγαρίας (πανσλαβισμός).
Ο Ρώσος στρατηγός Ιγνατίεφ διακήρυττε ότι το νέο Βουλγαρικό κράτος θα αποτελέσει ανυπέρβλητο φραγμό μεταξύ Κωνσταντινουπόλεως και του Ελληνικού στοιχείου και θα σταματήσει τις αδικαιολόγητες αξιώσεις των Ελλήνων για τη διεκδίκησή της.
Τα άρθρα της συνθήκης προέβλεπαν την ανεξαρτησία της Σερβίας, της Ρουμανίας και του Μαυροβουνίου, ενώ παραχωρούσαν αυτονομία στην Βοσνία – Ερζεγοβίνη και τη Βουλγαρία. Ειδικότερα στην τελευταία παραχωρήθηκαν δυσανάλογα με τον πληθυσμό της εδάφη, εις βάρος κυρίως των ελληνικών συμφερόντων.
Οι κάτοικοι του Δεδέαγατς όταν αντιλήφθηκαν ότι οι Ρώσοι προσπαθούσαν να καταστήσουν τους Βούλγαρους επικυρίαρχους της περιοχής, συνέταξαν επιστολή, την οποία παρέδωσαν στον Υποπρόξενο Καραγιαννόπουλο, ζητώντας να μην υπαχθούν υπό Βουλγαρική διοίκηση. Οι εκκλήσεις τους θα φθάσουν έως το Συνέδριο του Βερολίνου. (Παντελής Αθανασιάδης “Οι Αλεξανδρουπολίτες προς το Συνέδριο του Βερολίνου” – www.alexpolisonline.com/2014/10/1878.html).
Να σημειώσω εδώ ότι το Ελληνικό Υποπροξενείο του Δεδέαγατς, που υπαγόταν στο Προξενείο Αδριανούπολης, συστάθηκε το 1877 για να προστατευθούν αποτελεσματικότερα τα συμφέροντα του Ελληνισμού στο νευραλγικό χώρο της Θράκης.
Οι αντιδράσεις που υπήρξαν σχετικά με τις απαιτήσεις της Ρωσίας ήταν τεράστιες και από τις Δυτικές Δυνάμεις. Έτσι, τον Ιούνιο του 1878 θα συγκληθεί το Συνέδριο του Βερολίνου, στο οποίο συμμετείχαν εκπρόσωποι από όλα τα εμπλεκόμενα κράτη (δυτικές και κεντρικές ευρωπαϊκές δυνάμεις, Ρωσία, Τουρκία, Βαλκανικά κράτη). Εκεί αποφασίστηκε ο δραστικός περιορισμός των βουλγαρικών εδαφών και η ίδρυση της αυτόνομης Ανατολικής Ρωμυλίας.
 |
| Ανατολική Ρωμυλία (Χάρτης: Βλάσης Αγτζίδης) https://kars1918.wordpress.com |
Η Συνθήκη του Βερολίνου προέβλεπε ότι θα επιλεγόταν χριστιανός κυβερνήτης της Αν. Ρωμυλίας, της οποίας η πρωτεύουσα θα ήταν η Φιλιππούπολη (Πλόβντιβ). Προέβλεπε επίσης ότι θα δημιουργούνταν τοπική εθνοφρουρά που θα διασφάλιζε την τάξη.
Ως Διοικητής στην Ανατολική Ρωμυλία προτάθηκε από την Πύλη ο Ρουστέμ Βέης πασάς, Ιταλός στο γένος και χριστιανός καθολικός στο θρήσκευμα. Όμως οι Ρώσοι αντέδρασαν στην πρόταση. (Εφημερίδα “ΕΡΜΗΣ” Σύρου 1/1/1879).
Τελικά Γενικός Διοικητής της Αν. Ρωμυλίας θα διοριστεί ο Αλέξανδρος Βογορίδης, η μητέρα του οποίου ήταν βουλγαρικής καταγωγής. Ο Αλέξανδρος Βογορίδης από την πρώτη στιγμή που ανέλαβε καθήκοντα παραβίαζε συστηματικά τον Οργανικό Νόμο της νέας Επαρχίας, συνέβαλε στην ενίσχυση του βουλγαρικού παράγοντα κι εφάρμοσε πολιτική διακρίσεων σε βάρος των Ελλήνων. Αποτέλεσμα ήταν η προσάρτηση πραξικοπηματικά της Ανατολικής Ρωμυλίας από τους Βούλγαρους το 1885 και η αναγνώριση του νέου καθεστώτος από την Υψηλή Πύλη τον Απρίλιο του 1886.
Το Δεδέαγατς μετά τον Ρωσοτουρκικό Πόλεμο
Μετά το Ρωσοτουρκικό Πόλεμο το λιμάνι του Δεδέαγατς θ΄ αποκτήσει μεγάλη εμπορική αξία και πλοία θα καταπλέουν σ΄ αυτό μεταφέροντας εμπορεύματα και ανθρώπους. Το λιμάνι του Δεδέαγατς στο εξής θ΄ αναφέρεται ανάμεσα στα μεγάλα λιμάνια της Μεσογείου, του Αιγαίου και του Ευξείνου Πόντου. Από τη Μασσαλία και τη Γένοβα έως τη Σμύρνη, τα Δαρδανέλια, Κωνσταντινούπολη, Σινώπη, Τραπεζούντα, Οδησσό, Βραΐλα, Τεργέστη…
 |
| Εφημερίδα ΕΡΜΗΣ Σύρου, 1880 |
Την περίοδο εκείνη στο Δεδέαγατς προσορμίζονται ετησίως περίπου 150 πλοία της εμπορικής ακτοπλοΐας, μικρής αλλά και μεγάλης χωρητικότητας, που παραλαμβάνουν φορτία για την Ευρώπη. Μεγάλες ποσότητες σίτου, κριθαριού, καλαμποκιού, βρώμης και σίκαλης διακινούνται δια θαλάσσης από τη Θράκη προς την Ευρώπη μέσω Δεδέαγατς. Μεγάλο μέρος της εμπορικής κίνησης της αγοράς της Αδριανούπολης (εισαγωγές – εξαγωγές) πραγματοποιείται αποκλειστικά μέσω του λιμανιού του Δεδέαγατς. (Κ. Παπαθανάση – Μουσιοπούλου “Προξενεία στη Θράκη”).
Αλλά και ο σιδηρόδρομος θα ενώνει το Δεδέαγατς μέσω Αδριανούπολης με πόλεις της Ασίας και της Ευρώπης όπως και με τη Θεσσαλονίκη και την υπόλοιπη Ελλάδα.
 |
| Η Στρατιωτική Στάση Δεδεαγάτς του σιδηροδρόμου Θεσσαλονίκης – Κωνσταντινούπολης, 1893 |
* Σχετικά με τον Ιωάννη Εμμ. Φιμερέλη όπως βλέπουμε από έγγραφα του Ιστορικού Αρχείου της Ερμούπολης ήταν Αινίτης έμπορος και είχε ζητήσει τη μεταδημότευση του ιδίου και της γυναίκας του Μαρίας στο Δήμο της Ερμούπολης, δίδοντας και τον προβλεπόμενο όρκο στη Νομαρχία Κυκλάδων στις 27 Μαΐου 1883. Ήταν τότε 43 ετών. (www.alexpolisonline.com/2016/11/19.html).
Ο Ιωάννης Φιμερέλης ήταν γνώριμος από παλιά στις Κυκλάδες καθώς το 1864 υπηρετούσε στην Εθνοφυλακή της Τήνου. Μάλιστα την περίοδο εκείνη είχε αναλάβει την πρωτοβουλία να συγκεντρώσει χρήματα για τη βελτίωση του ιματισμού των ανδρών της Εθνοφυλακής. Για την πράξη του εκείνη θα τιμηθεί από το Δήμο της Τήνου στις 14 Φεβρουαρίου 1864 και θα του αποδοθεί και ο τίτλος του επίτιμου υπολοχαγού του λόχου του.
 |
| Αίτηση του Ιωάννη Φιμερέλη προς τον Δήμαρχο Ερμουπόλεως (27/5/1883) |
Στις 23 Μαΐου 1883 το Ειρηνοδικείο Ερμούπολης θα βεβαιώσει την Ελληνική ιθαγένεια του Ιωάννη Εμμ. Φιμερέλη για την περίοδο 1864-1883, μέσα από το διαβατήριο και άλλα προξενικά έγγραφα διαμονής.
 |
| Ευχαριστήρια επιστολή του Δήμου Τήνου προς τον Ιωάννη Φιμερέλη (14/2/1864) |
Ουρανία Πανταζίδου
Υποπλοίαρχος Π.Ν. (ε.α)
Πηγές:
- Εφημερίδα ΕΡΜΟΥΠΟΛΙΣ Σύρου
- Εφημερίδα ΕΡΜΗΣ Σύρου
- Εφημερίδα ΕΡΜΗΣ Θεσσαλονίκης
- Εφημερίδα ΩΡΑ
- Εφημερίδα ΑΛΗΘΕΙΑ
- Εφημερίδα Ανατολικός ΑΣΤΗΡ Κωνσταντινούπολης
- Εφημερίδα Βυζαντίς Κωνσταντινούπολης
- Το περιεχόμενο των εφημερίδων προέρχεται από την Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Βουλής (https://library.parliament.gr)
- Βλάσης Αγτζίδης (https://kars1918.wordpress.com)
- Rumeli (Şark) Demiryolları (1870-1888) http://wowturkey.com
- Ρωσοτουρκικός Πόλεμος 1877 και οι επιπτώσεις στον Πόντο (http://blacksea.ehw.gr)
- Θέματα Στρατιωτικής Ιστορίας: Ρωσοτουρκικός Πόλεμος 1877-1878 (https://stratistoria.wordpress.com)
- Παντελής Αθανασιάδης “1878 – Οι Αλεξανδρουπολίτες προς το Συνέδριο του Βερολίνου” (https://sitalkisking.blogspot.com)
- Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών (http://media.ems.gr)
- Η θεωρία του Πανσλαβισμού, η ίδρυση της Βουλγαρικής Εξαρχίας και το Μακεδονικό ζήτημα 1870-1893 (www.istorikathemata.com)
