Ανάλογα με το πόσο γρήγορα συμβαίνουν οι εναλλαγές της διάθεσης, τα επεισόδια της διπολικής διαταραχής μπορεί επίσης να χαρακτηριστούν ως “ανάμικτα” (επεισόδιο εναλλαγής της διάθεσης που διαρκεί λιγότερο από το συνηθισμένο που απαιτείται για τη διάγνωση), τα οποία συμβαίνουν με μεγαλύτερη συχνότητα από το σύνηθες (τέσσερα ή περισσότερα σοβαρά επεισόδια ανά έτος).
Περίπου το 40% των ατόμων με διπολική διαταραχή έχει τουλάχιστον μία περίοδο ταχείας εναλλαγής διάθεσης κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Οι συνέπειες μιας λανθασμένης διάγνωσης μπορεί να είναι καταστροφικές. Ένας τρόπος για τη βελτίωση της αναγνώρισης των διαταραχών του διπολικού φάσματος είναι η παρακολούθηση αυτών.
Η διάγνωση της διπολικής διαταραχής τύπου-1 προϋποθέτει το άτομο να έχει τουλάχιστον ένα μανιακό επεισόδιο, αλλά δεν απαιτεί προϊστορία μείζονος κατάθλιψης. Η διπολική διαταραχή τύπου-2 διαγιγνώσκεται αν το άτομο έχει βιώσει τουλάχιστον ένα επεισόδιο μείζονος κατάθλιψης και τουλάχιστον ένα επεισόδιο υπομανίας (ηπιότερη μορφή μανίας).
Διπολική διαταραχή: Συμπτώματα
Για να εξεταστεί η πιθανότητα ένα άτομο να έχει διπολική διαταραχή, θα πρέπει να έχει εκδηλώσει τουλάχιστον ένα μανιακό επεισόδιο. Τα χαρακτηριστικά ενός τέτοιου επεισοδίου πρέπει να διαρκέσουν τουλάχιστον μια εβδομάδα και να περιλαμβάνουν:
- Αυξημένη, επιθετική, ή ευερέθιστη διάθεση
- Σκέψεις που “τρέχουν” διαρκώς από το ένα θέμα στο άλλο
- Αλλαγές στην ομιλία (γρήγορη, υπερβολική ομιλία)
- Μειωμένη ανάγκη για ύπνο
- Μεγαλοπρεπείς πεποιθήσεις (για παράδειγμα, το να πιστεύει το άτομο ότι έχει υπερδυνάμεις ή κάποιο υπερβολικό ταλέντο ή αδυναμία)
- Διαρκείς αλλαγές θεματικών ενοτήτων στην ομιλία (το άτομο αλλάζει επανειλημμένα αντικείμενο συζήτησης σε θέματα που δεν σχετίζονται μεταξύ τους)
- Αυξημένη δραστηριότητα και προσήλωση σε καθημερινούς, απλούς “στόχους”
- Παρορμητικότητα και κακή κρίση (όπως οι παράλογες δαπάνες, το υπερβολικό ξεφάντωμα και η ασυδοσία στις πράξεις)
Τα συμπτώματα ενός μανιακού επεισοδίου της πρώιμης (δηλαδή σε νεαρή ηλικία) εμφάνισης διπολικής διαταραχής τείνουν να περιλαμβάνουν ξεσπάσματα θυμού και οργής, καθώς και ευερεθιστότητα, σε αντίθεση με την επεκτατική -υπερβολικά αυξημένη- διάθεση που παρατηρείται στους ενήλικες. Ο έφηβος με διπολική διαταραχή είναι πιο πιθανό να παρουσιάζει κατάθλιψη και ανάμικτα επεισόδια με γρήγορες εναλλαγές στη διάθεση.
Διπολική διαταραχή: Πιθανώς και από την παιδική ηλικία να είναι εμφανή τα συμπτώματα
Παρά τις διαφορές στα συμπτώματα της διπολικής διαταραχής σε εφήβους και παιδιά σε σύγκριση με τους ενήλικες, πολλοί άνθρωποι που έχουν διαγνωστεί με ορισμένα είδη παιδικής διπολικής διαταραχής εξακολουθούν να έχουν αυτά τα συμπτώματα και ως ενήλικες. Τα συμπτώματα της ασθένειας σε γυναίκες τείνουν να περιλαμβάνουν περισσότερο καταθλιπτικά επεισόδια και αυξημένο άγχος με μεγαλύτερη συχνότητα επεισοδίων σε σύγκριση με τους άνδρες.
Παρά το γεγονός ότι ένα σημαντικό καταθλιπτικό επεισόδιο δεν αποτελεί από μόνο του προϋπόθεση για τη διάγνωση της διπολικής διαταραχής, τέτοιου τύπου επεισόδια (καταθλιπτικά) συχνά εναλλάσσονται με μανιακά επεισόδια. Μάλιστα η επίμονη και διαρκής θλίψη εμφανίζεται πιο συχνά από ό,τι η μανία σε πολλούς ανθρώπους με διπολική διαταραχή.
Τα χαρακτηριστικά των καταθλιπτικών επεισοδίων περιλαμβάνουν μια σειρά από τα ακόλουθα συμπτώματα:
- Επίμονη κατάθλιψη ή ευερέθιστη διάθεση
- Μειωμένο ενδιαφέρον για προηγουμένως ευχάριστες δραστηριότητες
- Αλλαγές ή προβλήματα στην όρεξη, το σωματικό βάρος, ή τον ύπνο
- Ευερεθιστότητα ή έλλειψη δραστηριότητας
- Αυξημένη συχνότητα κόπωσης
- Αίσθημα αναξιότητας
- Δυσκολία στη συγκέντρωση
- Σκέψεις θανάτου ή σκέψεις/σχέδια/πράξεις αυτοκτονίας
Ερωτηματολόγιο Διαταραχής της Διάθεσης
Το Ερωτηματολόγιο Διαταραχής της Διάθεσης είναι ένα σύντομο εργαλείο ανίχνευσης που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ταυτοποίηση των ασθενών που είναι πιθανότερο να έχουν διπολική διαταραχή. Μόλις προσδιοριστεί και στη συνέχεια διαγνωστεί κατάλληλα, οι ζωές των ατόμων με διπολική διαταραχή μπορούν να βελτιωθούν σημαντικά.
ΠΡΟΣΟΧΗ: Αυτό το ερωτηματολόγιο πρέπει να χρησιμοποιηθεί μόνο ως σημείο εκκίνησης. Δεν αποτελεί υποκατάστατο μιας πλήρους ιατρικής εκτίμησης. Η διπολική διαταραχή είναι μια σύνθετη ασθένεια και μια ακριβής, ενδελεχής διάγνωση μπορεί να γίνει μόνο μέσω εξατομικευμένης αξιολόγησης από το γιατρό σας.
Οδηγίες: Απαντήστε “ΝΑΙ” σε εκείνες τις επιλογές που εκτιμάτε ότι ισχύουν καλύτερα για εσάς. Απαντήστε σε κάθε ερώτηση όσο πιο ειλικρινά μπορείτε.
1. Υπήρξε ποτέ περίοδος που δεν ήσασταν ο συνηθισμένος εαυτός σας και …
… αισθανθήκατε τόσο καλά, που οι άλλοι άνθρωποι γύρω σας υπέθεσαν ότι “δεν ήσασταν ο φυσιολογικός εαυτός σας”, ώστε τελικά βρεθήκατε να έχετε πρόβλημα απέναντί τους;
- ΝΑΙ
- ΟΧΙ
… ήσασταν τόσο ευερέθιστοι που φωνάζατε στους άλλους γύρω σας, ή ξεκινούσατε καυγάδες;
- ΝΑΙ
- ΟΧΙ
… αισθανθήκατε πολύ μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση από το συνηθισμένο;
- ΝΑΙ
- ΟΧΙ
… κοιμόσασταν πολύ λιγότερο από το συνηθισμένο και διαπιστώσατε ότι δεν νιώθατε πως σας έλειψε καθόλου ο ύπνος;
- ΝΑΙ
- ΟΧΙ
… ήσασταν πολύ πιο ομιλητικοί, ή ότι μιλούσατε γρηγορότερα από το συνηθισμένο;
- ΝΑΙ
- ΟΧΙ
… οι σκέψεις “έτρεχαν” τόσο γρήγορα στο μυαλό σας που δεν μπορούσατε να συγκεντρωθείτε;
- ΝΑΙ
- ΟΧΙ
… είχε γίνει τόσο εύκολο να σας αποσπούν την προσοχή τα πράγματα γύρω σας, ώστε είχατε έχετε πρόβλημα λειτουργικότητας;
- ΝΑΙ
- ΟΧΙ
… είχατε πολύ περισσότερη ενέργεια από το συνηθισμένο;
- ΝΑΙ
- ΟΧΙ
… ήσασταν πολύ πιο δραστήριοι, ή κάνατε πολλά περισσότερα πράγματα από το συνηθισμένο;
- ΝΑΙ
- ΟΧΙ
… ήσασταν πολύ πιο “κοινωνικοί” από το συνηθισμένο, για παράδειγμα παίρνατε τηλέφωνο φίλους σας στην μέση της νύχτας;
- ΝΑΙ
- ΟΧΙ
… είχατε πολύ αυξημένη λίμπιντο και ενδιαφέρον για το σεξ από το συνηθισμένο;
… κάνατε πράγματα που ήταν τόσο εσείς οι ίδιοι όσο και άνθρωποι γύρω σας τα θεωρούσαν υπερβολικά, ανόητα, ή επικίνδυνα;
- ΝΑΙ
- ΟΧΙ
… ξοδεύατε χρήματα με τέτοιο ρυθμό που εσείς, ή η οικογένειά σας, είχατε πρόβλημα;
- ΝΑΙ
- ΟΧΙ
2. Επιλέξατε ΝΑΙ σε περισσότερα από ένα από τα παραπάνω, ή, πολλά από αυτά σας συνέβαιναν ταυτοχρόνως; (Επιλέξτε μόνο μία απάντηση)
- ΝΑΙ
- ΟΧΙ
3. Πόσο μεγάλο πρόβλημα σας προκάλεσε κάποιο από αυτά, όπως στην δουλειά σας, στην οικογένειά σας, χρηματικά προβλήματα, νομικά προβλήματα κλπ; (Επιλέξτε μόνο μία απάντηση)
- Κανένα απολύτως πρόβλημα
- Μικρό πρόβλημα
- Μέτριο πρόβλημα
- Σοβαρό πρόβλημα
4. Έχετε κάποιο συγγενικό εξ αίματος άτομο (π.χ. παιδιά, αδέλφια, γονείς, παππούδες, θείες, θείους) που έχουν διαγνωστεί με μανιοκαταθλιπτική ασθένεια ή διπολική διαταραχή;
- ΝΑΙ
- ΟΧΙ
5. Σας έχει πει ποτέ κάποιος γιατρός ότι έχετε μανιοκαταθλιπτική ασθένεια ή διπολική διαταραχή;
- ΝΑΙ
- ΟΧΙ
=================================================
Και πάλι, επισημαίνουμε ότι αυτό το τεστ ΔΕΝ πρέπει να χρησιμοποιείται ως διαγνωστικό εργαλείο!
Ερωτηματολόγιο Διαταραχής της Διάθεσης: Αξιολόγηση των απαντήσεων
Βαθμολογία
Περαιτέρω ιατρική αξιολόγηση για διπολική διαταραχή είναι σαφώς δικαιολογημένη εάν:
- Απαντήσατε “ΝΑΙ” σε 7 ή περισσότερες από τις επιλογές στην ερώτηση #1
ΚΑΙ
- Απαντήσατε “ΝΑΙ” στην ερώτηση #2
ΚΑΙ
- Απαντήσατε “Μέτριο πρόβλημα” ή “Σοβαρό πρόβλημα” στην ερώτηση #3
Και τα τρία παραπάνω κριτήρια θα πρέπει να πληρούνται προκειμένου να υπάρχει σοβαρή πιθανότητα να έχετε διπολική διαταραχή. Σε αυτή την περίπτωση είναι απαραίτητη η ολοκληρωμένη ιατρική αξιολόγηση για Διαταραχή Διπολικού Φάσματος.
Πηγές: https://www.ncbi.nlm.nih.gov, http://www2.sanfordhealth.org, http://www.medicinenet.com
