Οι άνθρωποι που ζούσαν σε όλη την Ευρώπη πριν από περίπου 1.400 χρόνια συνήθιζαν να ξανανοίγουν τάφους και να αφαιρούν αντικείμενα για λόγους που οι αρχαιολόγοι προσπαθούν ακόμη να κατανοήσουν, σύμφωνα με μια νέα μελέτη.
«Η πρακτική του επανανοίγματος των τάφων αμέσως μετά την ταφή έχει τεκμηριωθεί σε νεκροταφεία από την Τρανσυλβανία έως τη νότια Αγγλία», έγραψε ομάδα ερευνητών σε άρθρο που δημοσιεύθηκε στις 18 Ιουνίου στο περιοδικό «Antiquity».
Στη μελέτη τους, οι ερευνητές επαναξιολόγησαν κάποια νεκροταφεία από πέντε περιοχές της Ευρώπης. Διαπίστωσαν ότι μεταξύ του 6ου και του 8ου αιώνα μ.Χ., οι άνθρωποι συχνά άνοιγαν τάφους και αφαιρούσαν αντικείμενα για λόγους που δεν φαίνεται να συνδέονται με τη ληστεία.
«Επέλεγαν προσεκτικά τα αντικείμενα που αφαιρούσαν- ιδίως όταν επρόκειτο για γυναικείες καρφίτσες και σπαθιά- αλλά άφηναν πίσω τους πολλά τιμαλφή, ακόμη και αντικείμενα από πολύτιμα μέταλλα, όπως μενταγιόν από χρυσό ή ασήμι», ανέφερε σε δήλωσή της η επικεφαλής της μελέτης Άλισον Κλέβνας, ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν επίσης ότι πολλά από τα αντικείμενα που αφαιρέθηκαν από τους τάφους ήταν σε κακή κατάσταση, ιδίως τα σπαθιά, και ως εκ τούτου δεν θα είχαν καμία πρακτική χρήση ή οικονομική αξία.
Συνήθως άνοιγαν τους τάφους μετά την αποσύνθεση των μαλακών ιστών. Δεδομένου ότι τα πτώματα χρειάζονται λίγα χρόνια για να αποσυντεθούν, στις περισσότερες συνθήκες, οι τάφοι αυτοί ξανανοίχτηκαν πολύ σύντομα μετά την ταφή, δήλωσε η Κλέβνας στο Live Science.
Το γιατί οι άνθρωποι αφαιρούσαν αντικείμενα από τους τάφους είναι άγνωστο, αλλά οι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι τα κίνητρα πιθανώς διέφεραν από τόπο σε τόπο. Το άνοιγμα των τάφων ήταν μια πρακτική που ακολουθείτο σε μια ευρεία γεωγραφική περιοχή, αλλά τα κίνητρα διέφεραν ανάλογα με τα τοπικά θέματα όσο και από ευρέως κοινές αντιλήψεις για τον θάνατο και τις τελετές του», έγραψε η ομάδα.
Τα σπαθιά και οι καρφίτσες είχαν κάποια συμβολική αξία. «Αυτά προσφέρονταν ως δώρα ή μεταβιβάζονταν ως κειμήλια, καθώς είναι αντικείμενα που συνδέουν τους ανθρώπους. Αφηγούνται ιστορίες και αναμνήσεις. Έτσι είναι πιθανό να αφαιρούνται για αυτούς τους λόγους».
Ωστόσο αυτή η πρακτική δεν διήρκεσε πολύ. «Το έθιμο του επανανοίγματος εξαπλώθηκε στη δυτική Ευρώπη από τα τέλη του 6ου αιώνα και έφτασε στο αποκορύφωμά του τον 7ο αιώνα», ανέφερε στην ανακοίνωση η συν-συγγραφέας της μελέτης, Άστριντ Νότερμαν, ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης.
Διαφωνίες
«Νομίζω ότι θα είναι πολύ δύσκολο να πούμε ακριβώς γιατί οι άνθρωποι αφαιρούσαν αυτά τα αντικείμενα», δήλωσε στο Live Science ο Υβ Γκλεζ, αρχαιολόγος του Εθνικού Ινστιτούτου Προληπτικής Αρχαιολογικής Έρευνας στη Γαλλία.
Μια ανησυχία που εξέφρασε ο Γκλεζ ήταν ότι οι ερευνητές της μελέτης προσπάθησαν να προσδιορίσουν πότε αφαιρέθηκαν τα αντικείμενα εκτιμώντας το αντίστοιχο στάδιο αποσύνθεσης του σώματος μέσα σε έναν συγκεκριμένο τάφο. Αυτό είναι προβληματικό, επειδή τα σώματα και τα φέρετρα μπορεί να διατηρηθούν για μεγαλύτερο ή μικρότερο χρονικό διάστημα ανάλογα με το περιβάλλον στο οποίο βρίσκονται.
«Η διατήρηση ενός κενού χώρου στον τάφο εξαρτάται από πολλές παραμέτρους», δήλωσε ο επιστήμονας, σημειώνοντας ότι αν οι συνθήκες ήταν κατάλληλες, ένα ανθρώπινο σώμα θα μπορούσε να διατηρηθεί για αιώνες.
Ο Χάινριχ Άρκε, καθηγητής αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Eberhard Karls του Tübingen στη Γερμανία, δήλωσε ότι ενώ ορισμένα από τα ευρήματα έχουν αναφερθεί στο παρελθόν σε επιστημονικά περιοδικά ή βιβλία, οι συγγραφείς της νέας μελέτης είναι οι πρώτοι που καταφέρνουν να τα συγκεντρώσουν όλα.
«Αυτό που είναι καινούργιο σε αυτό το άρθρο – και αξίζει να τονιστεί και να του δοθεί η δέουσα αναγνώριση – είναι η συνεκτική προσπάθεια να συγκεντρώσουν τα δυτικοευρωπαϊκά και κεντροευρωπαϊκά στοιχεία σχετικά με το άνοιγμα των τάφων, να το παρουσιάσουν ως πανευρωπαϊκό φαινόμενο του 6ου/7ου αιώνα μ.Χ. και να προσφέρουν κάποιες πιθανές ερμηνείες», δήλωσε ο Χάρκε.
«Νομίζω ότι πρόκειται για πραγματικά συναρπαστικά ευρήματα», δήλωσε η Έμμα Μπράουνλι, ερευνήτρια στο Τμήμα Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ.
«Ένα από τα πράγματα που με εντυπωσιάζουν είναι το γεγονός ότι το άνοιγμα των τάφων συμβαίνει με πολύ παρόμοιο τρόπο σε μέρη τόσο απομακρυσμένα μεταξύ τους όπως το Κεντ και η Τρανσυλβανία, γεγονός που υποδηλώνει ότι υπήρχε μια κοινή αντίληψη για τις πρακτικές που αφορούσαν στους νεκρούς, που ξεπερνούσε άλλα πολιτισμικά όρια. Μόλις τώρα αρχίζουμε να εκτιμούμε πόσο διασυνδεδεμένος ήταν ο πρώιμος μεσαιωνικός κόσμος, και έρευνες όπως αυτή είναι εξαιρετικά χρήσιμες».
