του Δρ. Ευριπίδη Στ. Στυλιανίδη*
Οι διαφορές στην εξωτερική πολιτική, όπως διδάσκει η ιστορία, επιλύονται με τρεις τρόπους: πόλεμο, διάλογο ή επιδιαιτησία.
Τον πόλεμο τον απεύχονται οι λαοί, παρότι υπήρξαν κατά καιρούς κυβερνήσεις που τον επιδίωξαν για να ενισχύσουν την εσωτερική τους θέση, αποπροσανατολίζοντας τους πολίτες από τα πραγματικά τους προβλήματα.
Ο διάλογος προϋποθέτει ώριμους και ειλικρινείς συνομιλητές. Κράτη που επιδεικνύουν αμοιβαίο σεβασμό μεταξύ τους και προσήλωση στις αρχές του διεθνούς δικαίου.
Η επιδιαιτησία είναι ίσως η πιο αργή, αλλά σταθερή και ασφαλής μέθοδος προσέγγισης που σε πρώτη φάση με τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης κατευνάζει τις εντάσεις και διευκολύνει τις διερευνητικές επαφές σε τεχνοκρατικό-διπλωματικό επίπεδο. Επιδιώκει τη διαμόρφωση μιας κοινώς αποδέκτης ατζέντας των διαφορών, αποτρέποντας την δημιουργία ζητημάτων αυθαιρέτως και μονομερώς. Τέλος θέτει εξ αρχής τους κανόνες, ώστε αν οι ηγεσίες δεν μπορέσουν να συμφωνήσουν άμεσα πολιτικά μεταξύ τους, να διαμορφώσουν ένα Συνυποσχετικό προκειμένου να προσφύγουν από κοινού στη λύση της διεθνούς Επιδιαιτησίας, εν προκειμένω στο Δικαστήριο της Χάγης.
Αν υποθέσουμε, ότι στην περίπτωση της Ελλάδας και της Τουρκίας κανένας δε θέλει τον πόλεμο, ένας ανοιχτός διάλογος χωρίς ξεκάθαρη ατζέντα και κανόνες είναι πολύ πιθανόν, ότι θα κατέληγε σε ένα επικίνδυνο αδιέξοδο, πυροδοτώντας και όχι εκτονώνοντας εντάσεις, με δεδομένο ότι η Τουρκία δεν αποδέχθηκε ποτέ το δίκαιο της θάλασσας (πχ παράνομο Τουρκολιβυικό Μνημόνιο), δεν σεβάστηκε σε πάρα πολλές περιπτώσεις τη Συνθήκη της Λοζάνης παρότι την υπέγραψε (πχ διώξεις Ελληνικής Μειονοτητας σε Κωνσταντινούπολη, καθεστώς αυτοδιοίκησης στην Ίμβρο κλπ) και δεν κύρωσε ποτέ το δικαιώματα ατομικού αυτοπροσδιορισμού για τις μειονότητες φοβούμενη τις πολλές μειονότητες που διαθέτει στο εσωτερικό της (Κούρδους, Λαζούς, Βόσνιους, Αλεβήτες, Άραβες, Αιγύπτιους, Ρωμιούς, Αρμένιους, Εβραίους κλπ.).
Η Τουρκία τα τελευταία χρόνια κάνοντας μια αδέξια στροφή από τον Ευρωατλαντισμό και την Ισλαμοδημοκρατία του 2004 στον Νεοοθωμανικό Αναθεωρητισμό και τον Ισλαμοεθνικισμό, απειλεί την Ελλάδα με πόλεμο αν ασκήσει την εθνική της κυριαρχία επεκτείνοντας την αιγιαλίτιδα ζώνη της στα 12 μίλια, όπως έπραξαν ήδη 149 κράτη στον κόσμο. Διευρύνει συνεχώς την ατζέντα των αυθαιρέτων μονομερών διεκδικήσεων της. Διέσπασε πλήρως τις σχέσεις με όλους τους γείτονες της ακόμα και με τις αραβικές χώρες. Συγκρούστηκε με το Ισραήλ, τις ΗΠΑ και την ΕΕ υβρίζοντας τους ηγέτες τους. Υπονόμευσε αποφάσεις του ΟΗΕ (Αμμόχωστος στην Κύπρο).
Έσπασε το εμπάργκο όπλων της ΕΕ στη Λιβύη. Αρνήθηκε να συνδράμει στο ΝΑΤΟ, όταν χρειάστηκε (Συρία, Ιράκ κλπ) αγοράζοντας οπλικά συστήματα ακόμα κι από ανταγωνιστικές αγορές (S400 από Ρωσία). Η Τουρκία εκνευρίζει τη Δύση διότι με νοοτροπία μικρομέγαλου παίχτη εκμεταλλεύεται την γεωστρατηγική της θέση απειλώντας την σταθερότητα στη Αν. Μεσόγειο και υπονομεύοντας ουσιαστικά τη Νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ.
Η επίσκεψη Τσαβούσογλου μέσα σε αυτό το διεθνές περιβάλλον για να φέρει αποτελέσματα προϋποθέτει να είναι προσανατολισμένη, όχι απλά στην αποφύγη από την Τουρκία των οποιονδήποτε κυρώσεων από την ΕΕ ή τις ΗΠΑ, αλλά στην ειλικρινή είσοδο της στη διαδικασία της Χάγης με Συνυποσχετικό που θα επικεντρώνεται στη μία και μόνη διαφορά, που δεν είναι άλλη από την οριοθέτηση της Υφαλοκρυπίδας και της ΑΟΖ στην βάση του διεθνούς δικαίου της θάλασσας.
Επίσης η Αρχή Καλής Γειτονίας προϋποθέτει το σεβασμό των υφιστάμενων Συνθηκών, όπως η Λοζάνη και όχι την εργαλειοποίηση τη μια του μεταναστευτικού και την άλλη της Μουσουλμανικής Μειονότητας στη Θράκη.
Είναι εμφανές ότι η διάθεση της Τουρκίας να «εναναπροσδιορίσει συλλογικά», κόντρα σε κάθε λογική δικαίου, τη Μειονότητα της Θράκης από Θρησκευτική Μουσουλμανική Μειονότητα που την προσδιόρισε η Συνθήκη της Λοζάνης , μετά από Τουρκική μάλιστα απαίτηση και υπογραφή, σε «Εθνική Τουρκική Μειονότητα» δεν δείχνει ενδιαφέρον για τα δικαιώματα της, αλλά για την εργαλειοποίηση της χωρίς μάλιστα να σέβεται τις «Μειονότητες εντός της Μειονότητας» (minorities within minority) όπως τους Πομάκους, τους Ρομά, Αλεβήτες, Μπεκτασήτες, Σουνήτες, Παλαιομουσουλμανους.
Η στάση αυτή ανοίγει ένα απίστευτο ντόμινο αμφισβήτησης όλων των αντίστοιχων διεθνών συμβάσεων. Κλονίζει την διεθνή νομιμότητα, τη σταθερότητα και ίσως και την Ειρήνη, όπως δημιουργήθηκε μετά τους δύο Παγκόσμιους Πολέμους. Ανοίγει την πόρτα σε αλυτρωτισμούς, εθνικισμούς και φονταμενταλισμούς και φυσικά δεν επιλύει αλλά επιδεινώνει τις σχέσεις με την Ελλάδα.
Αντίθετα μια προσέγγιση που θα είχε ως βάση το διεθνες δίκαιο της θάλασσας, τον αμοιβαίο σεβασμό και την ειλικρινή διάθεση συνεννόησης, θα καθιστούσε τις μειονότητες γέφυρες συνεργασίας και φιλίας και θα επέτρεπε στην ανοιχτή δημοκρατική διαπολιτισμική κοινωνία της Θράκης να λειτουργήσει διεθνώς ως μήτρα δικαιωμάτων και ως σχολείο δημοκρατίας.
* Βουλευτής Ροδόπης Νέας Δημοκρατίας, Μέλος της Επιτροπής Παρακολούθησης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης και Επίκουρος Καθηγητης Νομικής Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου
