Η Αγία Μεγαλομάρτυς Βαρβάρα είναι η προστάτης των παρθένων, των ψυχορραγούντων και των πυροβολητών και τιμάται στις 4 Δεκεμβρίου από την εκκλησία. Όταν ο πατέρας της αντιλήφθηκε την πίστη της έκανε απόπειρα να την σκοτώσει. Κατάφερε να διαφύγει στο βουνό και εκεί την ανακάλυψε ο Ηγεμόνας Μαρκιανός και την φυλάκισε για την πίστη της.
Η Αγία Βαρβάρα έζησε κατά τα χρόνια που αυτοκράτορας ήταν ο διώκτης των χριστιανών Διοκλητιανός (284-305). Γεννήθηκε στην Ηλιούπολη (σημερινό Μπάαλμπεκ) του Λιβάνου και ήταν θυγατέρα του ειδωλολάτρη και τοπάρχη Διόσκορου.
Ο Διόσκορος ήθελε να την κρατήσει ανύπαντρη, απομακρυσμένη από τις βιωτικές μέριμνες και τις ανθρώπινες συντυχίες. Γι’αυτόν τον λόγο έχτισε πύργο και την απομόνωσε εκεί. Στην μόνωση του πύργου καλλιεργούσε το πνεύμα της με προσευχή, μελέτη των Γραφών και εξάσκηση.
Όταν ο πατέρας της αντιλήφθηκε την πίστη της έκανε απόπειρα να την σκοτώσει. Κατάφερε να διαφύγει στο βουνό και εκεί την ανακάλυψε ο Ηγεμόνας Μαρκιανός και την φυλάκισε για την πίστη της.
Μέσα στην φυλακή υπήρχε ακόμη μια νεαρή χριστιανή, η Ιουλιανή, η οποία προβληματίστηκε για τα βάσανα της Βαρβάρας και θέλησε να την ακολουθήσει στην επιλογή της να μαρτυρήσει για την αγάπη του Χριστού.
Τελικά την μεν Ιουλιανή την αποκεφάλισε δήμιος, την δε Βαρβάρα ο ίδιος ο πατέρας της.
Το όνομα της Αγίας αν και ήταν διαδεδομένο στην Δύση από την εποχή που εδραιώθηκε ο Χριστιανισμός, παρ’όλ’αυτά η ευλάβειά σ’αυτήν εξαπλώθηκε αρκετά από το 1298 με το περίφημο βιβλίο του Jacobo da Voragine «Χρυσοί Θρύλοι».
Τότε και λίγο αργότερα, είναι που ενέπνευσε μεγάλους καλλιτέχνες όπως τον Μποτιτσέλι, τον Ραφαήλ κ.α. οι οποίοι εμπνευσμένοι από την μορφή της Αγίας δημιούργησαν αριστουργήματα. Στην Τέχνη της Δύσης η Αγία Βαρβάρα παριστάνεται ντυμένη με βασιλικά ενδύματα ή τέτοια που να μαρτυρούν την ευγενική καταγωγή της. Στην Βυζαντινή τέχνη η Αγία παριστάνεται συνήθως ντυμένη με ρούχα αρχοντικά, κρατώντας σταυρό και φοίνικα και φορώντας βασιλικό διάδημα.
Τα σύμβολα της Αγίας στην εικονογραφία Ανατολής και Δύσεως είναι ο Σταυρός, το Ποτήριο, ο Πύργος, το λουτρό με τις τρεις θυρίδες, ο φοίνικας, το κανόνι, το ξίφος, ο κεραυνός, το στέμμα, η δάφνη, ο κρίνος
Οι Χριστιανοί ανά τον κόσμο εμπνεύστηκαν από την ζωή και το μαρτύριο της Αγίας Βαρβάρας και κατέφυγαν στα θαύματά της. Την θεωρούν προστάτιδα του πυροβολικού σώματος του Στρατού όλοι οι χριστιανοί και ιδιαιτέρως στην Ελλάδα όπου η εορτή της καθιερώθηκε ως επίσημη εορτή του συγκεκριμένου στρατιωτικού σώματος. Το έθιμο αυτό εισήλθε στην χώρα μας από την Δύση όπου θεωρήθηκε ότι οι τιμωρητικοί κεραυνοί που έκαψαν τον πατέρα της συμβολίζουν τα πυρά του πυροβολικού. Για πρώτη φορά το «Ελληνικό τάγμα πυροβολιστών» (ονομασία της παλαιάς εποχής) γιόρτασε την Αγία Βαρβάρα στις 4 Δεκεμβρίου 1829
Παλαιότερα επίσης «Αγία Βαρβάρα» ονόμαζαν οι ναυτικοί τις πυριτιδαποθήκες και τους χώρους πυρομαχικών των πολεμικών πλοίων και έτσι θεωρείται προστάτης των πυριτιδοποιών.
Κατά τα νεότερα χρόνια θεωρήθηκε προστάτις της Ελλάδος λόγω των γνωστών γεγονότων που προκάλεσαν οι αντάρτες στην μνήμη της Αγίας στις 4 Δεκεμβρίου 1944 στου Μακρυγιάννη στην Αθήνα.
Η Αγία επίσης συνδέθηκε με την θεραπεία λοιμωδών νοσημάτων και περισσότερο της ευλογιάς και θεωρείται ως προστάτης όσων υποφέρουν από τέτοια νοσήματα αλλά και των Νοσοκομείων που περιθάλπουν τέτοιους ασθενείς. Στην παλιά αθηναϊκή εικόνα της Αγίας Βαρβάρας στον Ι.Ν. Αγίας Τριάδος Κεραμεικού απεικονίζεται η Αγία Βαρβάρα ένθρονη έχοντας ως υποπόδιό της την ασθένεια της ευλογιάς με μορφή άσχημης γυναίκας.
Επίσης θεωρείται ότι θεραπεύει τις γαστρικές, ρευματικές και δερματικές παθήσεις.
Ακόμα η Αγία θεωρείται προστάτις των πυροσβεστών, των μεταλλορύχων, των αρχιτεκτόνων, των βιβλιοθηκαρίων, των λατόμων, των οικοδόμων, των στρατιωτικών μηχανικών, των μαθηματικών, των ναυτεργατών.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τιμάται ως προστάτις των παρθένων, των ετοιμοθανάτων και όσων εργάζονται με κίνδυνο αιφνιδίου και βιαίου θανάτου. Υπάρχει ακόμη μοναστηριακή παράδοση που επιβάλλει να γίνεται προσευχή με κομποσχοίνι στην Αγία Βαρβάρα για την αποτροπή αιφνιδίου θανάτου.
Η Αγία Βαρβάρα είναι πολιούχος της Δράμας, της Αργυρούπολης και του Ρεθύμνου.
