Όταν η περιβαλλοντική θερμοκρασία πέφτει κατακόρυφα, μια ζεστή σούπα ή ένα καυτό τσάι με λίγο αλκοόλ είναι ό,τι πρέπει για να καταπολεμήσουμε το κρύο. Σωστά; Όχι απαραιτήτως. Η σύσταση των τροφίμων επηρεάζει σημαντικά το πόσο θα μας ζεστάνει η διατροφή μας.
«Το κλειδί είναι η σιτιογενής θερμογένεση, δηλαδή η παραγωγή θερμότητας κατά την πέψη των τροφίμων», λέει η διαιτολόγος-διατροφολόγος Αστερία Σταματάκη. «Ασφαλώς ό,τι κι αν φάμε θα ενεργοποιήσει την παραγωγή θερμότητας, αλλά μερικά τρόφιμα προκαλούν πολύ μεγαλύτερη θερμογένεση από άλλα».
Την μέγιστη σιτιογενή θερμογένεση προκαλούν οι πρωτεΐνες και οι υδατάνθρακες, και την ελάχιστη το λίπος. Αυτός είναι και ο λόγος που φασολάδα, κοτόσουπα, ψαρόσουπα και κρεατόσουπα είναι τέσσερις από τις καλύτερες επιλογές μας όταν κάνει κρύο.
«Δεν είναι τυχαίο ότι σε όλα τα ορεινά χωριά της χώρας προτείνεται ως “θερμαντικό πιάτο” η φασολάδα», λέει η κυρία Σταματάκη. «Τα φασόλια περιέχουν, κατά μέσον όρο, 60-65 γραμμάρια υδατάνθρακες και 20-21 γρ. πρωτεΐνες. Επομένως είναι μία ιδανική θερμογόνος τροφή».
Το ίδιο ισχύει και για την κοτόσουπα, την κρεατόσουπα και την ψαρόσουπα, υπό την προϋπόθεση ότι περιέχουν ρύζι, αστράκι, κοφτάκι ή άλλο ζυμαρικό. «Κρέας, ψάρι και πουλερικά τροφοδοτούν τον οργανισμό με καλής ποιότητας πρωτεΐνη. Και τα ζυμαρικά με το ρύζι τον τροφοδοτούν με υδατάνθρακες», εξηγεί η ειδικός.
Μαύρο πιπέρι και καυτερές πιπεριές
Υδατάνθρακες περιέχουν επίσης τα καρότα και οι πατάτες που πολλοί προσθέτουν στη σούπα τους. Μάλιστα τα συγκεκριμένα λαχανικά είναι και δύσπεπτα και έτσι ο οργανισμός παράγει άφθονη θερμότητα για να τα πέψει.
Όσον αφορά, τέλος, τα πιπέρια που επίσης αποτελούν απαραίτητο συστατικό στη διατροφή μας όταν κάνει κρύο, αυτά μπορεί να αυξήσουν ακόμα περισσότερο την εσωτερική θερμοκρασία του σώματος.
«Το μαύρο πιπέρι που κατά κόρον βάζουμε στη φασολάδα, περιέχει πιπερίνη. Η ουσία αυτή αυξάνει αυξάνει τη θερμογένεση μέσω της επίδρασης της στο νευρικό σύστημα», λέει η κυρία Σταματάκη.
Αντίστοιχα, οι καυτερές πιπεριές περιέχουν καψαϊκίνη. Η καψαϊκίνη διεγείρει το κυκλοφορικό σύστημα και έτσι αυξάνει τη θερμοκρασία του σώματος.
Ωστόσο ούτε το μαύρο πιπέρι ούτε οι καυτερές πιπεριές ενδείκνυνται για τα άτομα με πεπτικά προβλήματα, όπως το έλκος.
Όχι στο αλκοόλ, ναι στο ζεστό τσάι με μπαχαρικά
Όσο σοφή κι αν είναι, όμως, η φασολάδα με μπόλικο μαύρο πιπέρι, άλλο τόσο πλασματική είναι η συνήθεια να τη συνοδεύουμε με άφθονο κρασί.
«Σε αντίθεση με ό,τι πιστεύουν οι περισσότεροι, το αλκοόλ δεν μπορεί να μας ζεστάνει», τονίζει η κυρία Σταματάκη. «Προκαλεί, βέβαια, ένα προσωρινό αίσθημα ζεστασιάς, αλλά αυτό είναι πλασματικό.
«Στην πραγματικότητα δρα με εντελώς αντίθετο τρόπο: μας κάνει να κρυώνουμε περισσότερο. Και αυτό, διότι προκαλεί διαστολή των περιφερειακών αιμοφόρων αγγείων, με συνέπεια να χάνουμε περισσότερη θερμότητα από τον οργανισμό μας. Έτσι κρυώνουμε περισσότερο απ’ ό,τι πριν πιούμε».
Αντί για αλκοόλ, προτιμότερο είναι να πιείτε ένα ζεστό τσάι ή αφέψημα που να περιέχει ορισμένα μπαχαρικά. Καλές επιλογές είναι η πιπερόριζα (τζίντζερ) που προκαλεί θερμογένεση, η κανέλα και ο κόλιανδρος.
Το πράσινο τσάι επίσης μπορεί ως φαίνεται αυξάνει τη θερμογένεση, χάρη στις κατεχίνες που περιέχει.
Σούπες λαχανικών και μακαρονάδες
Οι σούπες χωρίς πρωτεΐνες, όπως είναι οι περισσότερες σούπες λαχανικών, επίσης μπορούν να μας ζεστάνουν. Ωστόσο η αύξηση της θερμοκρασίας που παρέχουν δεν έχει τόσο μεγάλη διάρκεια, όσο εκείνη της κοτόσουπας ή της φασολάδας.
Το καλό, όμως, είναι πως μια σούπα μπορεί να μας προσφέρει άμεση ζεστασιά όταν κάνει κρύο. Ταυτοχρόνως ενυδατώνει καλά τον οργανισμό, κάτι που είναι απαραίτητο διότι είναι εύκολο να αφυδατωθούμε ακόμα κι όταν κάνει κρύο.
Αν όμως δεν σας αρέσουν οι σούπες, θα πρέπει να δοκιμάσετε θερμογόνες εναλλακτικές λύσεις. Μια ζεστή μακαρονάδα από ζυμαρικά ολικής αλέσεως με λίγη πρωτεΐνη (π.χ. τυρί με λίγα λιπαρά ή ψάρι) είναι καλή επιλογή.
Δοκιμάστε επίσης ψάρι, κοτόπουλο ή άπαχο κρέας με λαχανικά και μαύρο ψωμί, αλλά χωρίς τηγανητές πατάτες (έχουν πολλά λιπαρά).
Ο οργανισμός θα χρειαστεί πολλή ώρα για να πέψει τα δημητριακά ολικής και τα λαχανικά. Έτσι θα παραχθεί αρκετή θερμότητα που θα σας ζεστάνει.
Το πρωί, τέλος, μην παραλείψετε το γάλα ή το γιαούρτι με δημητριακά ολικής αλέσεως. Για ακόμα μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες, προσθέστε λίγα καρύδια ή άλλους ξηρούς καρπούς.
