Είναι γνωστή και οικεία η σημερινή ευαγγελική περικοπή. Η παραβολή του Τελώνου και Φαρισαίου σηματοδοτεί την έναρξη της πιο πνευματικής περιόδου του έτους, της περιόδου της προετοιμασίας μας για την μεγαλύτερη εορτή της Εκκλησίας μας, του Πάσχα.
Κι η περίοδος αυτή παίρνει το όνομά της από το λειτουργικό βιβλίο της Εκκλησίας που ονομάζεται «Τριώδιο», καθώς η χρήση αυτού του βιβλίου ξεκινά από τον εσπερινό της Κυριακής που διαβάζεται η σημερινή παραβολή και εκτείνεται μέχρι την παννυχίδα του Μεγάλου Σαββάτου, καθιερώνοντας αυτήν την περίοδο ως περίοδο κατ’ εξοχήν προσευχής. Ακριβώς δε επειδή η περίοδος αυτή είναι αφορμή εντατικότερης και θερμότερης προσευχής, για τον λόγο αυτό η Εκκλησία μας ξεκινά την περίοδο με την διδασκαλία του ίδιου του Χριστού για τον τρόπο της θεάρεστης προσευχής. Κι η διδασκαλία αυτή εμπεριέχεται σε μια ιστορία, στη διδακτικότατη αυτή παραβολή του Τελώνου και του Φαρισαίου, που τόσο έχει αναλυθεί ανά τους αιώνες και έχει καταστεί αφορμή προβληματισμού και αποφάσεων.
Κύριο χαρακτηριστικό της, η με απλό τρόπο επισήμανση των πνευματικών κινδύνων που αναιρούν την προσευχή και την μετατρέπουν σε προσβολή προς τον Άγιο Θεό ή, ακόμη χειρότερα, σε ιεροσυλία. Συνάμα παρατίθεται ο τρόπος, με τον οποίο η προσευχή φθάνει στον θρόνο του Θεού, καθίσταται θεάρεστη κι ο προσευχόμενος άνθρωπος χαριτώνεται και πορεύεται την οδό της Αγιότητας και της Θεώσεως, όταν γίνεται με ταπείνωση και αγκαλιάζει όλο τον κόσμο.
Σαν να είχε κατά νου τον άνθρωπο του εικοστού πρώτου αιώνα ο Χριστός μας όταν περιέγραφε πριν δύο χιλιάδες χρόνια τον Φαρισαίο! Απερίφραστα και ξεκάθαρα τονίζει πως ο Φαρισαίος, αν και βρισκόταν μέσα στον Ναό, δεν προσευχόταν στον Θεό, αλλά στον εαυτό του, τον οποίο είχε ειδωλοποιήσει. Γι’ αυτό και η γεμάτη έπαρση κι επίδειξη προσευχή. «Εγώ είμαι τέλειος, οι άλλοι είναι γεμάτοι ελαττώματα. Εγώ κάνω ό,τι πρέπει και με το παραπάνω, οι άλλοι υστερούν και ευθύνονται για το κακό στον κόσμο.
Ανέκαθεν ο άνθρωπος προσευχόταν. Το πρόβλημα όμως, ήταν σε ποιον ανέφερε την προσευχή του! Κι αυτό το πρόβλημα είναι έκδηλο κυρίως σήμερα, που οι περισσότεροι άνθρωποι αναφέρονται στον εαυτό τους και καθόλου στον Θεό. Προσπαθούν μόνοι τους να βρουν λύσεις στα προβλήματα, στις δυσκολίες, στις αντιξοότητες, εμπιστευόμενοι μόνον την κρίση τους και τις όποιες ικανότητές τους. Έτσι όμως υψώνουν τείχη που τους απομονώνουν από τον Θεό και τους ανθρώπους και τους εγκλωβίζουν στη μοναξιά και την απελπισία.
